2010/05/29

Familie Verstijnen

[Afb.: Engelbert Verstijnen met zijn vrouw, kinderen François, Henri en Theodora, en zijn schoondochters, de zusjes Kock. Collectie K&WH]

Al jaren doet K&WH onderzoek naar de geschiedenis van het geslacht Verstijnen, in bijzonder de artistiek-literaire generaties tussen 1885-1945. Zo verzorgden we in 2006 een tentoonstelling en monografie over beeldend kunstenaar en politiek karikaturist Henri Verstijnen (1882-1940) voor het Drents Museum en Museum Mesdag.
De genealogische wortels van het Rooms-katholieke geslacht Verstijnen liggen in het Brabantse Haaren, waar de familie van herenboeren zich in de 17de en 18de eeuw uitbreidde en een vaste plaats in de welgestelde burgerij veroverde. In de 19de eeuw trok een generatie ingenieurs naar de koloniën:
  • Franciscus Verstijnen (1839-1910), landmeter en later chef van het kadaster in Nederlands-Indië,
  • Engelbert Verstijnen (1849-1936), chef van het kadaster in Nederlands-Indië,
  • Cees Verstijnen (1882-1944), werkbouwtuigkundig ingenieur, uitvinder en later directeur van de Enka kunstzijdefabriek.
De generatie van rond 1900 bewoog zich in een opmerkelijk sociaal netwerk, waarin de artistieke, literaire en intellectuele avant-garde samenkwam, als ook leden van utopische organisaties en levensbeschouwelijke genootschappen:
  • Francois Verstijnen (1878-1949), notaris van Scheveningen en theosoof,
  • Henri Verstijnen (1882-1940), beeldend kunstenaar, politiek karikaturist en theosoof,
  • Theodora Verstijnen (1898-1988), leidster van een kindertehuis en dichteres,
  • Elisabeth Verstijnen (1874-19xx), beeldhouwster.
De daaropvolgende generatie was politiek geengageerd voor, tijdens en kort na de Tweede Wereldoorlog:
    • Jef Last (1898-1972), controversieel auteur en radicaal politiek activist,
    • Eric Verstijnen (1910-1945), student Rechten te Leiden, karikaturist en verzetslid.

    [Afb.: Eric Verstijnen ca. 1940. Collectie K&WH]
    Nog in leven is Eric's zus, Madelon Verstijnen (geb. 1916, grootmoeder van Audrey Wagtberg Hansen van K&WH). Zij was studente Assyriologie te Leiden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ze reisde naar Parijs, om zich bij de verzetsgroep te voegen waartoe ook haar broer behoorde, maar werd na aankomst gearresteerd. Haar daaropvolgende ervaringen publiceerde ze in 1991 in Mijn oorlogskroniek; Met de ontsnapping Buchenwald-Colditz 15-21 april 1945. Dit bijzondere egodocument vormde recentelijk de basis voor de documentaire Ontsnapt van omroep RTV West, die hier online te beklijken is.
    Oproep: Heeft u een van de genoemde Verstijnens gekend, of hierover nog informatie, foto's of correspondentie? Neem dan contact op met audrey@kroonwagtberghansen.nl.

    Trekschuit

    In zomerstemming bootjevaren? Niks motorjacht op Vinkeveense Plassen, pak eens de trekschuit. Zo'n 250 jaar lang was de trekschuit het voornaamste vervoermiddel in onze regio. Sinds 6 mei 2010 is de trekvaart nieuw leven ingeblazen. Elk weekend kunt u opstappen om (een deel van) het traject Den Haag-Delft-Leiden op de gemotoriseerde trekschuit Hadrianus mee te varen. Op zondagen wordt de schuit op een deel van het traject met behulp van een paard voortgetrokken. Boeken kan via de Trekvaart Den Haag-Delft-Leiden of de Ooievaart, die steeds meer historische tochten over de mooie Haagse grachten aanbiedt.

    Kunst en Samenleving

    In 1894 verscheen The Claims of Decorative Art (1892) in Nederlandse vertaling als Kunst en samenleving bij Scheltema & Holkema's Boekhandel in Amsterdam. Kunstcriticus Jan Veth (1864-1925) vertaalde de tekst van Walter Crane en kunstenaar Gerrit Willem Dijsselhof (1866-1924) verzorgde de grafische vormgeving. Een van de exemplaren van deze uitgave werd door Dijsselhof zelf met de hand ingekleurd, en bevindt zich nu in de collectie van de Koninklijke Bibliotheek te Den Haag. Het exemplaar is geheel gedigitaliseerd en te bekijken op de webexpositie.

    Picknicktoer Nieuwe Haagse School

    In november 2008 verscheen het prachtige boek Schoone Eenheid, waarin de stedenbouw en architectuur van Den Haag tijdens het interbellum wordt belicht. De auteur, Marcel Teunissen, verzorgt regelmatig excursies over het onderwerp, waaronder op zondag 6 juni a.s. een picknicktoer.
    Daarbij wordt speciale aandacht besteed aan het groene karakter van de stad. Dat Den Haag in Nederland de stad met de meeste parken en plantsoenen is, is namelijk toe te schrijven aan de planologische praktijken van het interbellum. Het eerste deel van de toer voert door Marlot en het Benoordenhout. Vervolgens wordt in Scheveningen op een groene plek gezamenlijk geluncht (bij regen overdekt). Het tweede deel voert via de Vogelwijk naar Bohemen en vervolgens terug naar het centrum.

    2010/05/28

    ICN

    K&WH heeft het druk en daar lijdt de berichtgeving op deze blog soms onder. Even een inhaalslag: twee interessante berichten van het Instituut Collectie Nederland.
    - Het ICN ontwikkelt samen met andere professionals een 'Richtlijn voor de culturele waardering van historische interieurs'. Meer informatie over het project treft u hier aan.
    - Zo’n anderhalf jaar geleden werd Collectiewijzer gepresenteerd als hét platform over beheer en behoud van collecties, maar het gekozen format functioneerde niet. Daarom is ze inmiddels vervangen door een weblog, dat het vakgebied actief betrekt bij de ontwikkeling en uitwisseling van kennis over beheer en behoud van roerend cultureel erfgoed. Discussier mee op http://blog.collectiewijzer.nl/

    2010/05/01

    Kapitein van Waegeningh, fotograaf

    Het werk van de amateur-fotograaf Emile van Waegeningh (1870-1944) wordt belicht in een tentoonstelling in Breda's Museum, welke tot 29 augustus 2010 te zien is. Deze in Breda werkzame apotheker bij de militaire geneeskundige dienst maakte prachtige foto's in de privésfeer. Daarbij paste hij de nieuwste technieken van zijn tijd toe, waaronder fotografie in kleur. Van Waegeningh ontwikkelde zich steeds meer in de richting van de forensische criminologie, een terrein waarin hij als een van de eersten ook fotografie toepaste. Bij de tentoonstelling verschijnt een publicatie.

    Congres: Superhelden

    In drukke tijden lukt het niet altijd deze blog tijdig bij te werken. We hadden u veel eerder willen wijzen op het congres Heroen, Übermenschen, Superhelden. Zu Ästhetisierung und Politisierung menschlicher Außerordentlichkeit, dat van 6 tot 8 mei 2010 plaats vindt in het Museum für Gegenwartskunst in Siegen. Over de klassieke en moderne (super)held, antiheld en heldhaftige nerd in zowel de museale kunst als comic strips, en andere visuele cultuur, waaronder natuurlijk The Simpsons.

    Visuele cultuur

    Het tijdschrift Early Popular Visual Culture heeft een themanummer gewijd aan 'Intermediality in early and silent cinema', waarin enkele artikelen over kunst en film rond 1900 te vinden zijn. Het artikel 'Unfit for public display: female sexuality and the censorship of fin-de-siècle publicity posters' is gratis te downloaden, de overige tegen betaling. Onderwerpen zijn onder meer: toeristenfotografie in Japan, koloniale ansichtkaarten en het werk van Georges Méliès.

    Zeg maar dag met je handje

    Het Gemeentemuseum Den Haag heeft na een zorgvuldige selectieprocedure geconstateerd dat ca 70 werken uit de 'stadscollectie' niet van zodanig belang zijn voor de collectie, dat zij daarin een functie - hetzij op het gebied van presentaties, hetzij op het terrein van studie en onderzoek - vervullen. Deze werken zullen worden afgestoten, waarbij eerst wordt gezocht naar een mogelijke bestemming in een ander museum. Op 11 mei organiseert het museum hiervoor een kijkdag voor medewerkers van musea.
    Ten aanzien van het afstoten hanteert het Gemeentemuseum, net als de meeste andere musea in Nederland, de richtlijnen voor het afstoten zoals deze zijn opgesteld door het ICN (Frank Bergevoet en Arjen Kok, ‘Leidraad voor het afstoten van museale objecten’, 2002). Zorgvuldig genomen beslissingen door professionals dus. Maar zou het niet aardig zijn om via een publieksonderzoek ook de inwoners van Den Haag eens te vragen, welke werken zij als essentieel voor de museumcollectie beschouwen, en waarom? De uitkomsten zouden tegen die van de richtlijn kunnen worden afgewogen. Misschien preferen Hagenaars een werkje van een minder bekende stadsgenoot wel boven een van de Mondriaans...

    Symposium: Historische kranten online

    De Koninklijke Bibliotheek lanceert de webdienst Historische kranten online op 28 mei 2010, waarmee krantenpagina's uit de periode 1618-1995 digitaal ontsloten worden voor onderzoek. Ter gelegenheid van deze lancering is er op 27 mei een symposium over het onderwerp. Het programma is te vinden op de KB website.

    Bijenkorf archief

    De Bijenkorf bestaat 140 jaar en om dat te vieren heeft het Stadsarchief Amsterdam een groot deel van het archief van de Bijenkorf gedigitaliseerd en online gezet. Deze scans, die onder meer betrekking hebben op het Haagse filiaal uit 1923-1924, zijn zes weken gratis te zien en downloaden in de Archiefbank (tot eind mei) !

    [Afbeelding: Scan uit Bijenkorf Archief, Stadsarchief Amsterdam, toegangsnr 929, inventarisnr 643, ID A22917000007.]

    Haagse voorwerpen en verhalen

    MijnDenHaagWerkt* is de eerste tentoonstelling van het project MijnDenHaag*, dat het Haags Historisch Museum twee jaar geleden is gestart. Tot 29 augustus 2010 zijn voorwerpen van Hagenaars te zien, waaraan persoonlijke verhalen over de bedrijvigheid van de Hofstad zijn verbonden. Ze geven een levendige doorsnede van het industriële verleden van Den Haag tussen 1930 en 1970 in vier bedrijfstakken: de hout- en meubelindustrie, de elektrotechnische industrie, de grafische industrie en voedings- en genotmiddelenindustrie. Een groot deel van de getoonde voorwerpen werd in bruikleen afgestaan door (familieleden van) oud-medewerkers van fabrieken als Mutters, Pander, Van der Heem, Rademaker en de Sierkan. De tentoonstelling is voorbereid met de inhoudelijke steun van de Stichting Haags Industrieel Erfgoed en verzorgd door Havelaar Erfgoed Projecten.

    M van Mooi niet

    Het is krisis (geweest), we moeten bezuinigen. Volgens onderzoek van Nova wil zes op de tien Nederlands dat doen op kunst en cultuur, en de politiek denkt alvast in dezelfde richting. Wij krijgen echter in Den Haag, ongevraagd en ongewild, een M-gebouw naast het Hertekamp. De kosten worden begroot op 300 miljoen, waarvan we inmiddels uit ervaring weten dat die ruim overschreden zullen worden. Voor slechts 1% van het begrote bedrag hadden we een Couperushuis kunnen aankopen (zie Rond 1900) of het Cultureel Maçonniek Centrum een nieuw onderdak kunnen bieden (zie OVN Nieuws). Kortom, in plaats van een M-gebouw kunnen een kleine 100 museale instellingen ondersteund of gecreeerd worden. Misschien kan er een maquette van het M-gebouw in Madurodam worden geplaatst voor de liefhebbers van Koolhaas, zodat er
    € 299.999.000,- vrijkomt voor projecten met een breder maatschappelijk en cultureel draagvlak.