Darwin. Art and the Search for Origins

Ter gelegenheid van de 200ste geboortedag van Charles Darwin en de 150ste verjaardag van zijn On the Origin of Species , kijkt de Schirn Kunsthalle in 2009 naar zijn invloed op de beeldende kunst.
De publicatie van Darwins evolutieleer veroorzaakte niet alleen verhitte debatten in kringen van biologen en andere wetenschappers, maar had ook in bredere maatschappelijke context een zeer grote invloed. Vertalingen bereikten alle uithoeken van de wereld en stimuleerden een golf van populair wetenschappelijke tijdschriften en andere literatuur, evenals vele tegenreacties van geleerden, gelovigen en filosofen. Vooral het concept van een wrede ‘natuurlijke selectie’ druiste in tegen eerdere visies op de natuur als een harmonieus geheel. Deze tentoonstelling belicht voor het eerst hoe Darwins visie werd geïnterpreteerd door kunstenaars als Frederic Church, Martin Johnson Heade, František Kupka, Odilon Redon, George Frederic Watts, Arnold Böcklin, Gabriel von Max, Alfred Kubin, and Max Ernst.
Zo kwam Arnold Böcklin in contact met Darwins theorieën rond 1872. Hij schilderde vervolgens zeemeerminnen en andere oceaanbewoners met menselijke trekken. De beschrijving van Gustav Klimts muurschildering Philosophie (1899–1907) in de catalogus van de 7de Secession kan worden geduid als een duidelijk pro-Darwinistisch standpunt. Alfred Kubin was ervan overtuigd dat alle leven ooit hermafrodiet en uit de oceaan geboren was. Zijn werk toont een morbide evolutie van bizarre hybride creaturen, die de meest grimmige van Darwins conclusies lijkt te onderstrepen. František Kupka en Odilon Redon waren daarentegen vooral begaan met het idee van L’homme primitif. In Amerika hield Frederic Church stug vast aan het creationisme, dat steeds meer tegenstand ondervond. In het begin van de 20ste eeuw zou Max Ernst in zijn oeuvre terugkijken op de 19de-eeuwse populairwetenschappelijke boeken en illustraties, en een eigen versie van de evolutie presenteren. Vlak voor de Tweede Wereldoorlog overwoog hij het uitsterven van de mens als toekomstmogelijkheid. De tentoonstelling roept deze door Darwin onbeantwoorde vraag in de 21ste eeuw opnieuw op.

- Tentoonstelling: Darwin. Art and the Search for Origins, 05/02 t/m 03/05/2009, Schirn Kunsthalle Frankfurt.
- Publicatiegegevens: Pamela Kort/Max Hollein (red.), Darwin. Art and the Search for Origins, (Wienand Verlag) Cologne 2009, ISBN 978-3-87909-973-3.